تصمیم گیری و تله های ذهنی

ریشه تصمیمات بد را می توان عمدتا در نحوه شکل گیری این تصمیمات جستجو کرد، اینکه مسئله به روشنی تعریف نشده،  راه حل ها و گزینه های جایگزین  مشخص نشده، اطلاعات به طور صحیح جمع آوری نشده و  مزایا و معایب به طور دقیق ارزیابی است. اما گاه  مشکل در فرایند تصمیم گیری نیست بلکه در ذهنی است که تصمیم را می گیرد. یافته های علوم عصب شناسی و روانشناسی به ما نشان می دهد که نحوه کارکرد طبیعی مغز انسان می تواند ما را در تصمیم گیری به خطا وادارد. در مقاله ای که در سال ۱۹۹۸ توسط جان هاموند، رالف کنی و هووارد رایفا نگاشته شد نویسندگان به هشت تله و یا دام  رواشناختی رایج اشاره کردند که می توانند اکثر تصمیمات ما را تحت تاثیر خود قرار دهند و ما را به خطا وادارند. در زیر به طور مختصر به تله اشاره شده است:

  1. تله لنگر: افتادم در این دام موجب می شود که ما وزن بیش از اندازه ای به اولین اطلاعات دریافتی بدهیم و آن ها را مهمتر از اطلاعاتی که بعدها با آن مواجه می شویم قلمداد کنیم.
  2. تله حفظ وضع موجود:  در اثراین خطا ما به دنبال حفظ وضع موجود هستیم حتی اگر گزینه های  بهتر دیگری وجود داشته باشد. به اصطلاح به گونه ای به وضع موجود هر چند نامطلوب باشند با وجود سایر گزینه ها خو می کنیم و سعی درحفظ آن داریم.
  3. تله هزینه از دست رفته: به دنبال این خطا به خاطر زمان و بهایی که در گذشته صرف کار، رابطه، طرح و یا برنامه ای کرده ایم تمایل به ادامه یک اشتباه و رویه معیوب داریم
  4. تله جستجوی تایید:  افتادن در این دام باعث می شود همواره به  دنبال اطلاعاتی برویم که  انتخاب ما را هر چند غلط مورد تایید کند و از هر اطلاعاتی که ناقض انتخاب ما باشد اجتناب می کنیم.
  5. تله چارچوب سازی: وقتی مسئله را درست تعریف و تببین نمی کنیم، ذهن به طور ناخوداگاه مسئله را تحریف شده تعریف می کند این خطا در تصمیم گیری بسیار مهلک است.
  6. تله اعتماد به نفس بیش از اندازه: به موجب این دام ما بیش از اندازه به صحت داده ها و دقت پیش بینی های خود تکیه می کنیم و مفروضات خود را واقعیت می پنداریم و سخت بر آن ها پافشاری می کنیم.
  7. تله احتیاط: اگر در این این تله بیفتیم بیش از اندازه محتاط می شویم. این مسئله زمانی اتفاق می افتد که بیش از اندازه   زمان خود را به  ارزیابی وقایع مبهم احتمالی آینده می گزرانیم و تمایل داریم ابعاد وقایع آینده برایمان صد در صد روشن شوندو
  8. تله تاخر در یادآوری: در اثر افتاد در این تله ما وزن بیش از اندازه ای به وقایع و رخدادهایی می دهیم که به عنوان اخرین وقایع در ذهن ما ضبط شده است و وقایع پیشتر را چندان مورد توجه قرار نمی دهیم.

حال سوالی که به آن مواجه هستیم این است که برای اجتناب از افتان در این دام ها چه باید کرد به ویژه اینکه این دام ها بخشی از مکانیزم طبیعی مغز هستند.شاید  بهترین جواب می تواند این باشد  برای اجتناب از این خطر افتادن در این تله ها کسب آگاهی نسبت به وجود آن ها است. اینکه هنگام تصمیم گیری آگگاه باشیم هر لحظه ممکن است به یکی از این خطاها دچار شویم. به عبارت دیگر با آگاهی نسبت به این تله ها در هنگام تصمیم گری به خود هشدار بدهیم. البته خطاهای ذهن به همین هشت عدد محدود نشده و گستره ای وسیعی را پوشش می دهند که در نوشته های دیگر به آن ها اشاره خواهم کرد.

به اشتراک بگذارید