تعارض بخش جدایی ناپذیر روابط انسانی است. ما هر از گاهی با والدین، همسر، دوست همکار و یا مدیر خود در تعارض قرار می گیریم و هیچ گریزی از این ماجرا نداریم. همین موضوع اسباب ناراحتی ما و دیگران را فراهم می آورد. اما چه باید کرد؟ آیا می توان کلا جلوی بروز تعارض و اختلاف را گرفت؟
- خیر
تنها کاری که از دست مان برمی آید این است که وجود تعارض را به عنوان یک پدیده غیر قابل اجتناب بپذیریم و یاد بگیریم چگونه احتمال وقوع آن را به حداقل برسانیم و در صورت وقوع چگونه آن را به نحوی موثر و کارآمد مدیریت کنیم. در مواجهه با تعارض، مرحله اول پذیرش آن به عنوان یک پدیده طبیعی است و مرحله بعد تلاش آگاهانه برای مدیریت آن.
تعارض لزوما اتفاق بدی نیست. آنچه می تواند تعارض را به صورت یک امر آسیب زننده و مخرب در آورد رویکرد ما به این مقوله و توانایی ما در مواجهه با آن است. به عبارت دیگر تعارض از یک منظر مخرب و از منظر دیگر می تواند آغاز اکتشاف ناشناخته ها در خود و طرف مقابل باشد و به همین خاطر عاملی سازنده و ترغیب کننده برای دستیابی به نتایج بهتر و اهداف والاتر در ارتباط باشد. البته خیلی از افراد این مسئله را به صورت شعارگونه مطرح می کنند اما پای عمل که به میان می آید هموراه سعی می کنند از تعارض اجتناب کنند و یا آن را به جای مدیریت، مخفی یا به اصطلاح لاپوشانی کنند و این خود به دلیل عدم باور به آنچه می گویند و یا عدم وجود ظرفیت احساسی و توانمندی مدیریتی لازم است.
بنا به تعریفی متداول، تعارض زمانی بین دو نفر یا دو گروه رخ می دهد که حداقل یکی از طرفین حس کند توسط طرف دیگر مورد بی توجهی و یا بی احترامی و یا حتی تهدید قرار گرفته باشد. همچنین بنا به تعریف دیگر تعارض زمانی رخ می دهد که منافع افراد به دلیل کمبود منابع و یا افتراق اهدف و عقاید با هم دیگر در تضاد باشند . البته آنچه بیش از هر چیز عامل بروز تعارض است نه فکر و عقیده بلکه احساسی است که نسبت به افکار و عقاید خود داریم. به عبارت دیگر می توان گفت باروت تعارض عمدتا احساسات ما هستند. البته برداشت های ذهنی و تعاریف متفاوت انسان ها از یک واقعیت نیز یکی دیگر از منشا های اصلی تعارض می تواند باشد.
حال چه باید کرد؟
البته که پیشگیری همواره بهتر از درمان است ولی بی تردید آنچه مهم است و همیشه باید به خاطر داشت این است که هنگام بروز تعارض در وهله اول با آن به عنوان یک پدیده ی طبیعی برخورد کنیم. پس از این پذیرش سعی در شناسایی نوع و منشا آن باشیم و سپس با اندیشه و خردگرایی به دنبال انتخاب رویکردی مناسب برای مدیریت بهینه آن باشیم. بدین منظور می توان از مدل های متنوع ارائه شده توسط محققین متعدد تحت عنوان ” مدل های مدیریت تعارض” استفاده کرد.
در سایر مقالاتی که در این بخش آمده به بررسی برخی از این رویکردها و مدل ها پرداخته ام.